دوآلیسم روش شناختی میان فلسفه سیاسی و فلسفه نظری

بررسی سرشت معرفت­های اعتباری و از جمله معرفت سیاسی و تفاوت­های آن با معرفت­های حقیقی بحث جدیدی در معرفت شناسی اسلامی است، به طوری که شهید مطهری حتی ادعا می­کند که برای اولین بار به وسیله علامه طباطبائی نه تنها در تاریخ فلسفه اسلامی، بلکه در تاریخ فلسفه غرب مطرح شده است( مطهری، 1378، 232 و طباطبائی و مطهری، 1375، 37). این نظریه ابتدا در رساله اعتباریات به سال 1318 شمسی بیان شد( طباطبائی، 1362). علامه طباطبائی برای بار دوم این نظریه را در کتاب انسان در دنیا هنگام اقامت در موطن خود بیان می­کند( طباطبائی، 1369، 41- 49)؛ و درنهایت در سال­های دهه 1330 شمسی در حوزه علمیه قم آن را مطرح کردند( طباطبائی و مطهری، 1375). نظریه اعتباریات عملی علامه یک بار دیگر به وسیله آیه الله جوادی آملی توضیح و تشریح گشت(جوادی آملی، 1377، 383- 405). اینک به بررسی روش شناسی بر اساس نظریه اعتباریات عملی می­پردازیم.

معتقدان به دوآلیسم روش شناختی نیز مانند وحدت گرایان، هر معرفت بشری اکتسابی را - در این جا معرفت سیاسی- مسبوق به معرفت حضوری شهودی می­دانند. از آن جا که هر معرفت متشکل از یک سری تصورات و مفردات، یک سری گزاره­ها و احکام و یک سری قیاسات است، می­توان معرفت سیاسی را دو قسمت مورد بررسی قرار داد:

اول: مفاهیم و تصورات معرفت سیاسی

مفاهیم معرفت سیاسی هر چند مفاهیمی فرضی و قراردادی هستند و همتایی خارج ازذهن ندارند– مفاهیم اعتباری- و ذهن آن­ها را از پیش خود خلق و و ضع می­کند، اما قدرت مدرکه انسان چنین قدرتی را ندارد که ازپیش خود تصویری بسازد، چه آن تصویر خارجی مصداق خارج از ذهن داشته باشد و چه نداشته باشد. به این ترتیب تا زمانی که قوه مدرکه آدمی با یک واقعیت، اتصال وجودی پیدا نکند نمی­تواند تصویری از آن بسازد و فعالیتی که ذهن از خود نشان می­دهد عبارت ازانواع تصرفاتی است که در آن تصویرات می­کند.(طباطبائی و مطهری. همان، 394) پس از این جهت تفاوتی میان مفاهیم حقیقی و فلسفی نیست زیرا هیچ یک از ادراکات اعتباری عناصر جدید و مفهومات تازه­ای در برابر ادراکات حقیقی نیستند که بر ذهن عارض شده باشند و ما ناچار باشیم راه ورود به آن­ها را به ذهن توجیه کنیم، بلکه هر یک از این مفاهیم را که در نظر بگیریم خواهیم دید که بر حقیقتی استوار است و یک مصداق واقعی و نفس الامری دارد که نسبت به آن مصداق، حقیقت است و عروض آن مفهوم برای ذهن از راه همان مصداق واقعی است، تنها تفاوتی که درباره مفاهیم معرفت سیاسی نسبت به مفاهیم حقیقی هست این است که انسان برای رسیدن به منظور و مقصود عملی خود در ظرف توهم خویش چیز دیگری را مصداق آن مفهوم فرض می­کند. به این ترتیب آن مصداق جز در ظرف توهم همان فرد مصداق آن مفهوم نیست و در حقیقت این عمل خاص ذهنی که نام آن اعتباراست ونوعی بسط و گسترشی است که ذهن بر اساس عوامل احساسی و انگیزه­های حیاتی در مفاهیم حقیقی انجام می­دهد. تا به این جا استدلال وحدت گرایان روش شناختی با دوآلیسم­های روشی یکسان است. اما در ادامه ماجرا، دوآلیسم­های روش شناس معتقد هستند که این تصرف و فعالیت همانند فعالیتی است که ذهن در روند تفکردرباره مفاهیم حقیقی انجام می­دهد با این تفاوت که تصرفات معرفت سیاسی تحت تاثیر تمایلات درونی و احتیاجات زندگانی – به صورت اردای یا غیر ارادی- واقع می­شود و با تغییر آن­ها تغییر می­کند در حالی که تصرفات ذهن در مفاهیم حقیقی از نفوذ این عوامل آزاد است. به این بیان آشکار است که مفاهیم معرفت سیاسی از مفاهیم حقیقی اخذ و اقتباس شده است.(طباطبائی و مطهری. همان، 395)

دوم: حکم یا گزاره­های معرفت سیاسی

پیدایش تصدیقات وگزاره­ها و قیاسات معرفت سیاسی، موخر بر تصدیقات غیر تجربی است؛ تصدیقاتی که به منزله بدیهیات اولیه تصدیقیه درفلسفه نظری است همان­ها که مهدی حایری آن­ها را مستقلات عقلیه ­نامید. پیدایش اصول و مبادی عقلی در معرفت سیاسی و اعتباریات عملی دیگر، معلول عوامل حیاتی یا اجتماعی است. ویژگی­های این اصول عبارتند از:

- این اصول بدیهی عقلانی مولود تجربه نیستند( همان گونه که نظریه منطق تعقلی نیز این را می­پذیرد)

- پیدایش اصول بدیهی اولیه عقلانی درمعرفت سیاسی همواره متناسب و مرتبط با محیط طبیعی و اجتماعی انسان است و با تغییراین دو محیط قهرا تغییر و تبدیل پیدا می­کند( همان طور که نظریه منطق تجربی معتقد است) . بنا بر عقیده دوآلیسم­های روشی، دو اصل بالا اولا در نزد همه مردمان یکسان نیستند و ثانیا وضع ثابت و یکنواختی ندارند بلکه با احتیاجات و مقتضیات زندگی آنان مرتبط هستند.

- اصول و مبادی عقلی معرفت سیاسی، احکامی وضعی( اصول موضوعه) هستند که ذهن به منظور سازگار ساختن انسان با محیط زندگانی­اش آن­ها را وضع می­کند و با تغییر محیط زندگانی و پیدایش نیازهای جدید، ذهن ناچاراین اصول را ترک کرده و اصول دیگری را که متناسب با آن نیازها باشد وضع خواهد کرد. به این ترتیب ، عقل و ادراکات عقلانی با احتیاجات زندگانی و عوامل حیاتی یا اجتماعی که تولید کننده آن نیازها است رابطه تابعیت و متبوعیت دارد.( طباطبائی و مطهری. همان، 373). با این بیان آشکار می­گرددکه دو اصل کوشش برای حیات و انطباق با محیط یا احتیاجات ، عوامل ایجاد کننده ادراکات توسعه سیاسی هستند.( طباطبائی و مطهری. همان ،374و

مساله مونیسم و دوآلیسم روشی در فلسفه نظری و فلسفه عملی

گفته شد که فیلسوفان مسلمان اغلب نظریه معرفت شناسی ارسطو را پذیرفتند. ارسطو بر خلاف افلاطون میان فلسفه نظری و فلسفه عملی تفاوت گذاشت. فلسفه عملی به عقیده ارسطو محصول فرونسیس ( phronesis ) است. کارکرد فرونسیس از نظر او پیدایش معرفت معطوف به عملpraxis) ) می­باشد. پراکسیس در معرفت شناسی ارسطویی عمل درونی است که هدف آن خودش به شمار می­آید. در حالی که فلسفه نظری ( sophia ) نتیجه جمع عقل شهودی و شناخت علمی می­باشد و عالی­ترین نوع معرفت به شمار می­آید. در حالی که افلاطون میان فرونسیس و سوفیا تفاوتی نمی­گذاشت و این دو را به یک معنی می­پنداشت. اما در معرفت شناسی ارسطویی متعلق فلسفه عملی امور تغییر پذیری است که نمی­شود آن­ها را به وسیله مثال­های ثابت فهم کرد. مثال­ها به عقیده ارسطو برای شناخت امور ثابتی هستند که متعلق فلسفه نظری به شمار می­آیند ( ارسطو، 1378، 13 و 216 ). به این ترتیب فلسفه عملی تنها به کلیات نمی­پردازد بلکه باید جزئیات را نیز درک کند و از این رو موضوع آن ادراک حسی خواهد بود ( همان، 225 ). او سپس فلسفه عملی را به سه دسته اخلاق، تدبیر منزل، و سیاست مدن تقسیم می­کرد. از این رو بنابه دستگاه معرفت شناختی فلسفه اسلامی به تبع معرفت شناسی ارسطویی نوع رابطه میان فلسفه نظری و فلسفه عملی مطرح می­شود. این که آیا این دو گونه از معرفت کاملا از یکدیگر متمایز هستند و هیچ گونه ارتباط معرفت شناختی با یک دیگر ندارند؟ یا این که میان این دو نوع از فلسفه ارتباط شناخت شناسانه وجود دارد؟ ابن مساله به دنبال خود این پرسش را به دنبال دارد که آیا عقل سازنده دانش­های نظری با عقل ایجاد کننده دانش­های عملی نیز تفاوت می­کند یا این که در آدمی بیش از یک نوع عقل وجود ندارد؟ این مساله را در مقال حاضرتحت عنوان تک انگاری ( monotheism ) و دوگانه انگاری ( dualism ) شناختی بررسی می­کنیم. از نقطه نظر مقاله حاضر نکته اصلی وحدت روش شناسی فلسفه نظری و فلسفه عملی به صورت عمومی، و وحدت فلسفه نظری با مطالعات سیاسی است.

ارسطو حکمت عملی را راه و وسیله دستیابی به زندگی نیک و همره با نیک بختی معرفی می­کند؛ از این رو کسی را دارای حکمت عملی می­داند که استعداد تفکر درست را داراست. ارسطو می­گوید هیچ کس درباره امری تغییر ناپذیر یا امری که تحقق بخشی به آن برای او ممکن نیست نمی­اندیشد. به عقیده ارسطو اموری که مبادیشان تغییر پذیر هستند و در حوزه حکمت عملی قرار می­گیرند، برهان جاری نمی­شود بلکه برهان درباره شناخت علمی معنا می­یابد که داوری درباره موضوعات کلی و ضروری است. این حوزه همان قلمروی حکمت نظری است( ارسطو، 1378، 215). به نظر ارسطو اقامه برهان و هر گونه شناخت علمی، به نوبه خود مبتنی بر مبادی نخستین است. او از این سخن خود نتیجه می­گیرد که نخستین مبادی اشیا موضوع حکمت نظری قرار می­گیرند و نه موضوع حکمت عملی( ارسطو، 1378،218). هریک از دو نوع حکمت عملی و نظری خود دستاورد دو نوع عقل است: عقل عملی و عقل نظری. در جهان اسلام، ابن سینا نیز به پذیرش طبقه بندی ارسطویی معرفت، تمام تفکرات بشری را به دو بخش حکمت نظری و حکمت عملی تقسیم می­کند. او درتوضیح حکمت نظری بیان می­کند که این نوع از دانش، پژوهشگر را به کامل کردن توان اندیشه­اش که در نفس نهفته است برمی­انگیزد ابن سینا رسیدن به این هدف را از رهگذر دست یابی به علوم تصوری و تصذیقی به اشیا و اموری که در رده اعمال و احوال اختیاری انسان نیستند، ممکن می­داند( ابن سینا، 1404، 4و5 ) اما حکمت عملی به عقیده ابن سینا در نخستین مرحله سیر خود مانند حکمت نظری پژوهشگر خود را به سوی کمال یابی توان نظری رهمنون می­گردد- از طریق دانش­های تصوری و تصدیقی نسبت به اموری که در قلمروی اختیار آدمی هستند- اما هدف دیگر حکمت عملی دست یابی به فضایل عملی است.( ابن سینا، همان ). تفاوت دو نوع معرفت در شناخت شناسی اسلامی- ارسطویی به نوبه خود پرسش از تفاوت میان دو نوع عقل نظری و عملی را مطرح می­نماید. این که آیا آدمی دارای دو نوع عقل است یا این که یک نوع نیروی شناسنده بیشتر در آدمی وجود ندارد؟ به نظر می­رسد بر خلاف وجود دو نوع معرفت نظری و عملی در آدمی، او دارای یک نیروی اندیشنده بیش نیست. بهترین دلیل این مدعا آن است که پسوند عملی در برابر نظری که به عقل نسبت داده می­شود، تنها به گروه بندی معقولات و تنوع آن­ها دلالت می­کند و نه به دوگانگی معنی و واقعیت عقل بشر( حائری، 1995، 32). صرف نظر از یکانگی یا دوگانگی واقعیت نیروی تعقل در بشر، پرسش مهم روش شناسی وجود وحدت یا تمایز روشی دو نوع معرفت نظری وعملی- پس از اذعان به تفاوت این دو نوع معرفت- می­باشد. به نظر می­رسد نگرش غالب فیلسوفان اسلامی وحدت روش شناختی این دو حوزه معرفتی باشد – چنانچه که مطهری نیز بدان اذعان دارد- اما علامه طباطبائی با ارایه نظریه اعتباریات عملی خود حکم به تمایز روش شناختی معرفت بشری از معرفت سیاسی می­دهد. در ادامه مقال نگرش دکتر مهدی حائری را به عنوان نماینده نظریه وحدت روشی، و نظریه علامه محمد حسین طباطبائی را به عنوان نماینده نظریه تفاوت روش شناختی معرفت سیاسی از دیگر معرفت­های بشری بیان می­کنیم.

یک نظریه عمومی در باب معرفت دست کم می­باید به سه پرسش اصلی در این باب پاسخ دهد: نخست آن که آیا اساسا برای آدمی امکان شناخت وجود دارد؟ یا نه، پرسش دوم آن که در صورت پاسخ مثبت به پرسش پیشین راه کسب معرفت چیست؟ این پرسش از سویی از سرچشمه و مبدا اولی دانش بشری جست و جو می­کند و از سوی دیگر از سازو کار تکثیر آن؛ و در یک نظریه عمومی از امکان شناحت حقیقت و ذات جهان سخن می­گوید. از این رو پیش از آغاز سخن در باب روش­های مطالعه سیاست در فلسفه اسلامی می­باید پاسخ این مکتب فلسفی به پرسش­های معرفت شناختی را بدانیم.

به لحاظ تاریخی در مورد پرسش نخست می­توان به سه رهیافت اشاره کرد. در حدود قرن پنجم پیش از میلاد سوفستائیان یونانی تمام ادارکات و عقاید بشری حتی بدیهیات اولیه را خیال محض دانستند و هیچ ارزشی برای هیچ نوع فکری نپذیرفتند. آن­ها معتقد بودند که واقعیتی خارج از ظرف ذهن انسان وجود ندارد. در برابر مکتب سوفیسم (sophism )، فیلسوفانی مانند سقراط، افلاطون، و ارسطو استدلال می­کردند که انسان توانائی شناخت اشیا را آن گونه که در واقع هستند، دارد. از نظر این فیلسوفان در صورتی که تفکر به شکل درست هدایت شود آدمی به ادراک واقعیت نایل می­گردد. هواداران این نظریه به جزمیان یا یفینیان ( dogmatists ) مشهور شدند. لیکن از زمان ارسطو به بعد گروه دیگری از فیلسوفان پیدا شدند که معتقد بودند که ادراکات بشر درباره امور جهان بستگی کامل به وضعیت ویژه ذهن او دارد. این گروه که شکاکان ( scepticists ) نامیده شدند حتی به مفاهیم و مسائل ریاضی و هندسی را غیر قطعی تلقی کردند ( کاپلستون، 1368، 99- 104 و 474 – 482). مکتب شکاکیت تا چند سده بعد از میلاد مسیح تداوم یافت. در سده­های اخیر سه مکتب بالا به دو مکتب جزمی و شکاکیت تقلیل یافت. فلسفه اسلامی در برابر مساله حاضر از مکتب امکان شناخت جهان به وسیله عقل بشر حمایت می­کند.

گفت وگوی میان فیلسوفان در مساله کسب معرفت، از جهتی در نفسیر چیستی ادراکات ذهنی و چگونگی بدست آمدن آن­ها؛ و از سوی دیگر در سازوکار انباشته شدن آن­ها در ذهن است. به لحاظ تاریخی گفته می­شود که سوفسطائیان معتقد بودند که خاستگاه تمام تصورات و ادراکات بشری حواس ظاهری آدمی است؛ از این رو سوفسطائیان را پیروان اصالت حس ( ) می­نامند. در برابر این گروه از فیلسوفان، افرادی مانند افلاطون و ارسطو قرار می­گرفتند که عقلیون ( ) مشهور شده­اند. هر چند که میان این دو فیلسوف در تفسیر پیدایش دانش­های اولیه اختلاف وجود دارد. افلاطون در این مساله معتقد بود که امور محسوس مورد معرفت بشر قرار نمی­گیرند، بلکه معرفت حقیقی همانا درک مثال­ها است. مثال­ها از نظر افلاطون واقعیت­های کلی، دائمی، و ثابتی هستند که از جنس معقولات می­باشند. افلاطون معتقد است که این معرفت عقلی برای روح پیش از ورود به دنیای حاضر بدست می­آید. روح به مثابه موجود مجرد در جهان پیش از این دنیا مثال­ها را مشاهده کرده اما به در جهان مادی به دلیل مجاورت با بدن و امور مادی، از یاد برده است. اما از آن جا که دنیای کنونی پرتویی از حقایق جهان مجرد پیشین است، روح بشر با احساس دنیا به مثابه نمونه دنیای مجرد، مثال­های فراموش شده را به خاطر می­آورد. در برابر تفسیر افلاطونی بالا، ارسطو معتقد است که روح بشر در آغاز در حد استعداد محض است و بالفعل هیچ دانشی ندارد. از نظر او تمامی معقولات و معلومات بشری به تدریج در همیت جهان به دست می­آید. از نظر او ادراک امور جزئی پیش از ادراک کلیات صورت می­پذیرد. عقل بشر پس از درک امور جزئی از طریق سازوکار تجرید و تعمیم امور کلی را انتزاع می­کند.

در تاریخ فلسفه، از سده شانزده به بعد این مساله به شکل و با کیفیت دیگری مطرح شد. نتیجه این گفت وگو به صورت هواداران اصالت عقل و طرفداران ااصالت حس در آمد. عقل­گرایان معتقد شدند که معرفت­های بشری دو گونه هستند: گونه نخست معارفی هستند که به صورت مستقیم به وسیله حواس پنج گانه وارد ذهن آدمی می­شوند. اما در برابر این دسته از دانش­ها، دانش­های دیگری وجود دارند که عقل بشر از پیش خود ساخته است. این نوع از دانش­ها فطری بوده و هیچ منشائی جز عقل بشر ندارند. دکارت را می­توان از جمله عقل گرایان دانست. اما در برابر عقل گرایان، گروه دیگری قرار دارندکه معرفت­های فطری را بی معنا می­دانند و معتقدند که ذهن مانند صفحه بدون نقشی است که به تدریج از حواس ظاهری متاثر شده و سپی عقل از طریق تجرید و تعمیم دانش­های کلی را می­سازد. جان لاک در زمره این دسته قرار می­گیرد ( کاپلستون، 1362، 125 – 135). اما فلسفه اسلامی درباره مساله معرفت­های نخستین بشری بیشتر نظریه ارسطو را پذیرفته و به تکمیل و تنقیح آن پرداختند.

مجادله سوم در معرفت شناسی مربوط به توان ذهن بشر برای شناخت حقایق اشیا است. در این گفت وگو می­توان معرفت شناسان را به دو دسته عمومی ذات گرایان و پدیدار گرایان تقسیم کرد. پدیدارگرایان (phenomenalists ) معتقد هستند که توان فکری بشر تنها در حدود پدیده­ها و ظواهر جهان طبیعت بوده و از این رو از عقل بشری به جز تعیین و تبیین روابط و مناسبات میان ظواهر طبیعی نمی­توان انتظاری داشت. اما تحقیق درباره کنه امور و ذات ظواهر طبیعی خارج از دسترس ذهن بشر است. از این رو پدیدارگرایان دانش­های تجربی را دانش­های حقیقی و معتبر می­دانند. نکته قابل توجه این جا آن است که هواداران پدیدارگرا در میان هر دو دسته هواداران اصالت حس مانند اگوست کنت و هواداران اصالت عقل مانند کانت دیده می­شوند. اما در برابر پدیدارگرایان، دسته دیگری از معرفت شناسان قرار دارند که معتقد هستند که عقل بشری توان شناخت ذات اشیا را دارد. از نظر این گروه که ذات گرایان ( essentialists ) نامیده می­شوند، ممکن بودن شناخت ذات اشیا یا به دلیل پذیرش نظریه عقل فطری ( مانند دکارت و پیروان او ) یا به دلیل پذیرش نوعی شهود ( مانند هانری برگسون ) است. فلسفه اسلامی در زمینه مشاجره اخیر از عقیده ذات گرایان هواداری می­کند.

خلاصه آن که فلسفه اسلامی در مساله شناخت اولا معتقد به وجود جهان خارج از ذهن و توانائی ذهن بشری برای شناخت آن است. ثانیا معرفت بشری را برحاسته از حواس ظاهری می­داند. در این فلسفه، مفاهیم کلی و نظریات از طریق سازو کار تعمیم و تجرید ساخته و پرداخته می­شوند. ثالثا علاوه بر ظواهر امور طبیعی، آدمی توان شناخت کنه هستی را دارد.

رهایی گامی بسوی آزادی

در آموزه های دینی ما آمده است که آزادی از سلوک مهم انسان موحد است و اتفاقا هدیه ای ربانی است که بدان شرافت انسانی را تعریف کرده است و بدین وسیله تسخیر بر و بحر را بدو سپرده است. زادگاه آزادی  سرزمین معرفت است که نخستین بار خداوند به آدم آموخت. یاد دادن اسماء به آدم اقتضاء می کرد که سازوکاری باشد تا دانش در میان فرزندان آدم نسل اندر نسل منتقل شده و بارور گردد.چنین بود که با این مکانیسم زنان و مردان توانستند استعدادهای بالقوه خداداد را شکوفا سازند.این دانش بایسته بود  که مرد را قوام کند،زیرا بدون ملکه آزادی نتوان که اسماء را دریافت و در نتیجه توان لازم مبنی  بر تسلط بر زمینه ی کاری حاصل نمی آید.

قوامیت مرد نه عامل فخر او بر زن است و نه او را توانمند می کند که هر کاری خارج از دایره حقوق و تکلیف انجام دهد. بر همین مبنا زن آزادی دارد تا معرفت لازم شان خود را بیندوزد تا توانای مربی گری و تسخیر باشد. به گمان این حقیر مربی گری همان قدر مهم است که قوام گری و اصلا خود گامی به رازناکی خلقت  پیچیده خداوند است و ما را بدان حدیث راهبر است که زن از پهلوی مرد آفریده شده است و زنان و مردان خواهر و برادرند.

این تکامل و آرامش در سایه همدیگر معنا می یابد و تا جایی پیش می رود که بدان وسیله دین و نسل حفظ شود.در سراسر این مراحل آزادی فضیلت اولی برای طی طریق است.اگر آزادی باشد هر دو تکلیف خود می دانند و حقوق هم معنا می یابد

 رژیم غذایی چه مفهومی دارد؟

همواره شنیده ایم که بعضی از غذاها برای برخی از بیماریها خوب نیستند و بیماران باید از مصرف بعضی اغذیه خودداری نمایند یا به اصطلاح پرهیز غذایی را رعایت نمایند. اما باید یدانیم که رعایت رژیم غذایی با پرهیز غذایی کامل نمی شود رعایت رژیم غذایی کامل دارای این مفهوم است که بیمار از غذاهای مناسب برای خود آگاه باشد و از این غذاها به مقدار مناسب مصرف نماید به صورتی که تاحد ممکن نیازهای بدن او به مواد غذایی تامین گردد.

چه کسی باید رژیم غذایی را مشخص کند؟

پزشک معالج نوع رژیم غذایی شما را تعیین می کند، درک بعضی از رژیم های غذایی بسیار ساده است. ولی برای آشنایی و عمل به برخی از رژیم های غذایی لازمست از متخصص تغذیه یا پرستار کمک بگیرید.

با انواع رژیم های غذایی بیشتر آشنا شویم

برخی از بیماریها دوره کوتاهی دارند و عوارض و مشکلات زیادی برای بیمار ایجاد نمی کنند و احتیاج به رژیم غذایی سخت و طولانی ندارند و احتمالا با وجود تب مختصر و بی اشتهایی و سایر عوارض خفیف گوارشی این مشکلات در عوض یکی دو روز برطرف می شوند استفاده از غذاهای ساده و سبک، مایعات بیشتر، آب میوه های شیرین، سوپ های کم چربی و پرهیز از غذاهای سرخ شده در روغن به این بیماران کمک می کند که به سرعت بهبود یابند اما دربیماریهای سخت و طولانی توجه به رژیم غذایی اهمیت زیادی دارد. اینگونه بیماران به مدت طولانی لازمست از رژیم غذایی مناسبی استفاده نمایند. باید توجه داشته باشیم همانطور که مصرف بعضی از مواد غذایی برای آنها مضر می باشد، پرهیز زیاد و بی مورد نیز موجب ضعف شدید بدنی آنها می شود.

در بسیاری از بیماریها بیماران نیاز به رعایت رژیم غذایی سخت ندارند ولی مشکلاتی مانند بی اشتهایی موجب می شود این بیماران به اندازه کافی غذا مصرف ننمایند و یا به علت بی اطلاعی از خواص مواد غذایی و نقش آنها در رابطه با بیماری خود، به پرهیزهای غذایی سخت بپردازند. اینگونه بیماران احتیاج به مشاوره غذایی دارند و باید از راهنمایی متخصصین تغذیه استفاده نمایند. مطالب این کتاب در رفع مشکلات شما کمک می نماید تا بتوانید غذاهای مورد لزوم خود را بشناسید و روش تغذیه مناسب برای خود بیابید.

توصیه های کلی در مورد غذا خوردن

در مورد رژیم غذایی خود از پزشک و متخصص تغذیه کمک بگیرید. در بخش های بعد به شرح مختصر بعضی از انواع رژیم های می پردازیم. بسیاری از بیماران احتیاج به رعایت رژیم غذایی مخصوص ندارند و شاید که شما از اینگونه افراد باشید در عین حال ممکن است با مشکلاتی در مورد غذا خوردن مواجه شوید. لذا به توصیه های کلی در مورد غذا خوردن توجه نمایید.

برای غذا خوردن از فرصت استفاده نمایید

توجه داشته باشید چیزی که امروز برای شما جالب نیست و تمایلی نسبت به آن ندارید، فردا برای شما ارزش پیدا خواهد کرد. سعی کنید برای غذا خوردن از فرصت های مناسب استفاده نمایید و مواقعی که احساس سلامت و راحتی می کنید خوب غذا بخورید. هر ساعت از روز که اشتها دارید غذا بخورید هر چند که آن ساعت زمان خوردن غذا نباشد. توجه داشته باشید که تغذیه با مواد مغذی اهمیت زیادی دارد، زیرا مواد مغذی مانند پروتئین، ویتامین ها و مواد معدنی ضروری می تواند در بدن شما ذخیره شوند و در روزهای بعد مورد استفاده قرار گیرند.

برای حل مشکلات تغذیه ای خود از افراد مطلع کمک بگیرید در صورتی که در بیمارستان بستری شدید، موقعیت مناسبی است، برای رفع مشکلات تغذیه ای خود با افرادی که در امر درمان شما مشارکت دارند مشورت نمایید. در مطرح کردن مشکلات خود تردید نکنید و هر مشکلی که دارید با پزشک متخصص تغذیه و پرستار خود در میان بگذارید و اگر سوالی دارید بپرسید، هر چند که این سوال و مشکل از نظر شما بی اهمیت باشد.

در وقت صرفه جویی نمایید

غذاهایی را انتخاب کنید که تهیه آنها احتیاج به وقت و زحمت زیادی نداشته باشد به خصوص اگر تنها زندگی می کنید یا مجبور هستید شخصا غذای خود را تهیه نمایید غذاهایی را انتخاب نمایید، که سریعا پخته می شوند. از غذاهای آماده یا نیمه آماده خریداری نمایید. سوپهای آماده اگر با شیر، کره و آب میوه مصرف شوند از نظر تغذیه ای مفید هستند. ما در بخش های آینده مطالبی در مورد نحوه افزایش پروتئین و انرژی غذاها برای شما عنوان خواهیم کرد.

از خوردن غذاهایی که برای شما جالب نیست اجتناب کنید برخی بیماران از احساس ناراحتی بعد از خوردن بعضی غذاها شکایت می کنند. و بعضی از غذاها برای آنها مزه خوبی ندارد یا خوردن بعضی دیگر در آنها ایجاد نفخ و گاز می کند توصیه ما این است که اگر غذایی برای شما ایجاد ناراحتی می کند از خوردن آنها پرهیز کنید، خوشبختانه غذاها بسیاز متنوع هستند. مهم این است که شما غذاهای مفید و ضروری برای بدن خود را بشناسید و از بین آنها هر کدام که برای شما مطبوع هستند و ایجاد ناراحتی نمی کنند انتخاب و مصرف نمایید.

مشکلات عمومی غذایی

کاهش اشتها و کم شدن وزن بدن یک مشکل عمومی و مشترک در بین مبتلایان به بیماریهای سخت و مزمن می باشد عده ای نوع درمان مانند مصرف آنتی بیوتیک ها، اشعه درمانی و شیمی درمانی را علت این مشکلات می دانند ، اما این مشکلات در بعضی از افراد که تحت اینگونه درمان ها نیستند نیز مشاهده می شود، علت دقیق این عارضه روشن نیست . شاید بیماری، درد، خستگی، هیجان یا افسردگی و شاید ترکیبی از همه این مسائل دلیل آن باشد. برخی از بیماران به طور متناوب به بی اشتهایی دچار می شوند. عده ای می گویند که واقعا احساس گرسنگی نمی کنند. عده ای علت کم غذا خوردن را عدم احساس گرسنگی یا خوش طعم نبودن غذا ذکز می کنند و یا در دهان و یا روی زبان خود طعم فلزات را احساس می کنند و یا خیلی زود احساس سیری می نمایند.

برای رفع مشکلات غذایی خود به توصیه های زیر توجه فرمایید

اگر بی اشتها هستید سعی کنید در هر وعده غذای مختصری میل نمایید، در عوض تعداد دفعات غذایی خود را زیاد کنید. ما معمولا در سه وعده صبحانه، ناهار و شام غذا می خوریم، اگر در هر وعده نمی توانید غذای کافی میل نمایید می توانید علاوه بر وعده های سه گانه فوق در ساعات 10 صبح، 4 الی 5 بعد از ظهر و قبل از خواب غذاهای مختصری میل می نمایید. به خصوص اگر شام را زود میل می کنید، حتما قبل از خواب یک خوراکی مختصر میل نمایید.

اگر از منزل بیرون می روید سعی کنید یک خوراکی مختصر همراه خود داشته باشید. تجربه نشان داده است که وقتی غذایی در دسترس باشد اشتهای بیشتری برای خوردن پیدا می کنید. وقتی شما بی اشتها و سیر هستید برای خوردن بعضی از غذاها تمایل دارید. از این احساس خود استفاده نموده غذای مورد علاقه خود را تهیه و میل نمایید.

بدن شما به پروتئین بیشتری احتیاج دارد، شما می توانید مقدار پروتئین غذای خود را زیادتر کنید در حالی که غذای شما کم حجم تر یا مختصرتر باشد. برای اطلاع بیشتر در این مورد به بخش های بعدی کتاب مراجعه نمایید.

جهت ایجاد اشتها برای غذا خوردن می توانید به کمک ادویه هایی که طعم و عطر آنها را دوست دارید غذاهای خود را خوش طعم و معطر و اشتها انگیز نمایید.

زیبایی و شکل ظاهری غذا در ایجاد اشتها اثر زیادی دارد، شما برای زیبا نمودن غذای خود از حلقه های گوجه فرنگی، پرتغال، لیموترش، تربچه، جعفری و سایر سبزی ها و میوه ها استفاده نمایید. در ضمن این مواد که برای زیبا نمودن غذاهای خود به کار می برید می توانند به تامین ویتامین ها و مواد معدنی ضروری برای بدن شما کمک نماید.

سعی کنید در محیطی که دوست دارید و با افرادی که از مصاحبت آنها لذت می برید غذا میل نمایید. بعضی از مردم دوست دارند هنگام غذا خوردن به موزیکی آرام و شاد گوش دهند. شما هم می توانید این عمل را آزمایش کنید.

مصرف اغذیه تکراری موجب بی اشتهایی در شما می شود، پس سعی کنید با تنوع در غذا اشتهای خود را افزایش دهید. مفهوم تنوع در مصرف، غذاهایی نیست که تهیه آنها زحمت و وقت زیادی می برد یا احتیاج به هزینه زیادی دارد. بلکه با کمی ذوق و سلیقه می توان به کمک مواد غذایی ساده در ندع غذاها تنوع ایجاد نمود. در ایجاد تنوع غذایی می توان از جداول جانشینی غذا در این کتاب استفاده کرد. این جداول غذاها و مواد خوراکی ارزان ولی پرمحتوا را به شما معرفی می کند.

گاهی تغییر ظروف غذاخوری یا تغییر در لوازم و محلی که در آنجا غذا می خورید موجب اشتهای بیشتری برای غذا خوردن می شود.

گاهی غذا خوردن در رستوران به ایجاد روحیه و اشتها برای غذا خوردن کمک می نماید.

آیا بعضی از غذاها برای شما تغییر کرده است؟

بعضی از افراد در دهان خود احساس طعم تلخ یا فلزی می کنند. عده ای نیز به گونه ای احساس بی حسی می نمایند. برخی از طعم گوشتهای قرمز خوششان نمی آید. و یا می گویند که تحمل طعم شیرین برایشان مشکل است و یا طعم تلخ غذاها برایشان شدیدتر است در صورتی که شما نیز با اینگونه تغییرات در ذائقه خود مواجه هستید، به توصیه های زیر عمل نمایید:

اگر طعم گوشتهاتی قرمز برای شما جالب نیست می توانید به جای گوشت قرمز از گوشت مرغ و ماهی استفاده نمایید و اگر از طعم این نوع گوشتها نیز خوشتان نمی آید، می توانید پروتئین مورد نیاز بدن خود را به وسیله استفاده از تخم مرغ، شیر، پنیر تامین نمایید.

برای خوش طعم کردن غذاهای خود از ادویه ها، پیاز، سبزی های معطر، عرق نعنا و غیره استفاده نمایید.

اگر اشکالی در دهان و یا گلوی خود ندارید از غذاهای تند و ترش استفاده نمایید. آب پرتغال و آب لیمو برای شما می تواند موثر باشد.

طعم بعضی از غذاها اگر سرد باشد بهتر خواهد شد. شما هم طعم غذاهای سرد را امتحان کنید.

برای برطرف کردن طعم نامطبوع دهان خود می توانید از مایعات بیشتر مانند آب، چای، میوه و آب نبات استفاده نمایید.

گاهی طعم بد دهان مربوط به اشکال در دندانها می باشد، اگر از سلامت دندانهای خود مطمئن نیستید به دندانپزشک مراجعه نمایید ضمنا در مورد روش صحیح مسواک زدن و بهداشت دهان و دندان به شما کمک خواهد نمود.

آیا بعد از صرف یک غذای مختصر احساس سنگینی می کنید؟

بسیاری از مردم اظهار می دارند که بعد از صرف یک غذای مختصر احساس سنگینی و پری شدید می کنند. در صورتی که شما نیز چنین مشکلی دارید به توصیه های زیر عمل نمایید.

کمتر از حد معمول غذا بخورید و از غذاهای مختصر ولی مغذی استفاده کنید.

به آرامی غذا بخورید و آن را خوب بجوید، در این حالت از پر شدن سریع معده شما جلوگیری می شود.

از غذاهای خیلی چرب، کره و سس های چرب کمتر مصرف نمایید.

از مایعات غنی از مواد غذایی مانند شیر، دوغ و آب میوه استفاده نمایید.

حجم آب و نوشابه هایی که همراه غذا می آشامید باید محدود باشد مایعات و آب را یک تا دو ساعت بعداز غذا بیاشامید....

  جوش جوانی یا آکنه (acne) 

دکتر شاهین‌ شادنیا، رئیس بخش مسمومین بیمارستان لقمان تهران با بیان این که گاز مونواکسید کربن (CO) بی‌رنگ و بی‌بو است و در اثر احتراق ناقص انواع سوخت‌های کربن‌دار ایجاد می‌شود، می‌گوید: هر گونه احتراق ناقص در مواد سوختی کربن‌دار مثل زغال، نفت، چوب و... در حالی‌که اکسیژن کافی نداشته باشند، به جای دی‌اکسید‌کربن، COاکسید‌کربن ایجاد می‌کند.

گاز شهری، بر خلاف CO از روی رنگ و بو و سایر علائم هشدار ‌دهنده ما را از خطر آگاه می‌کند، ولی CO هیچ‌کدام از این علائم را ندارد. اثرات این گاز در مرحله اول به این گونه است که انتقال اکسیژن خون را مختل می‌کند، یعنی چون میل ترکیبی گاز CO با هموگلوبین 250 برابر بیشتر از اکسیژن است، به جای این که اکسیژن وارد بدن شود و به هموگلوبین متصل گردد، CO جای آن را می‌گیرد.

به گفته وی حتی اگر اکسیژن کمی هم وارد بدن شود، به راحتی در بافت آزاد‌سازی نخواهد شد.

در این شرایط، بیمار از خودش چه علائمی را نشان می‌دهد؟

رئیس بخش مراقبت‌های ویژه مسمومیت‌های بیمارستان لقمان می‌گوید: این علائم از سردرد‌های خفیف و سنگینی سر شروع می‌شوند. در این زمان افراد تا زمانی که در محیط کارشان هستند، مشکلی را احساس نمی‌کنند، اما به محض این که وارد خانه می‌شوند، سردرد می‌گیرند که این خود یک علامت هشدار‌دهنده است.

البته عوارض گاز CO به همین‌جا ختم نمی‌شود، چون به گفته دکتر شاد‌نیا در فصل زمستان همیشه 3 یا 4 نفر از اعضای خانواده با علائم شبه‌ آنفلو‌آنزا به پزشک مراجعه می‌کنند و مسمومیت با این گاز را با بیماری آنفلو‌آنزا اشتباه می‌گیرند که این نیز خود یک علامت هشدار‌دهنده است.

البته تمام این علائم مربوط به زمانی است که فرد با مقدار کمی از گاز CO در تماس است، چون اگر میزان تماس با این گاز طولانی شود، علائم نیز پیشرفته‌تر خواهند شد.

دکتر شادنیا در تشریح علائم‌ پیشرفته‌تر می‌گوید: این علائم شامل تهوع، استفراغ، کسلی، خواب‌آلودگی، ضعف عضلات و خیلی از علائم دیگر است؛ همچنین خیلی از این بیماران وقتی از منزل بیرون می‌آیند، توان باز کردن درب منزل را هم ندارند و در بسیاری از موارد در همان نزدیک در، هوشیاری‌شان را از دست داده و بعد از چند دقیقه فوت می‌کنند.

رانندگان جاده‌ها که داخل ماشین از گاز پیک‌نیک استفاده می‌کنند، افرادی که برای استراحت در ماشین روشن تمام شیشه‌ها را هم بالا می‌برند، همچنین کارگران ساختمان‌های نیمه‌ساز که داخل ساختمان برای گرم‌ کردن محیط چوب می‌سوزانند، باید بدانند که احتراق سوخت در این شرایط منجر به تولید گاز CO خواهد شد.

این توصیه‌های دکتر شادنیاست، اما حتی افراد معمولی که برای گرم کردن منزل از بخاری استفاده می‌کنند را هم باید جزو گروه پرخطر به حساب آورد.

چون به گفته رئیس بخش مسمومین بیمارستان لقمان، در اغلب موارد دود‌کش این بخاری‌ها به درستی نصب نمی‌شوند و در حالی‌که با آغاز فصل سرما این بخاری‌ها باید توسط کارشناسان شرکت‌ها و نمایندگی‌ها سرویس کامل شوند، اغلب به علت سهل‌انگاری و صرفه‌جویی اقتصادی این اتفاق نمی‌افتد.

این‌آخرین توصیه دکتر شادنیاست: استفاده از بخاری‌های بدون دودکش باید در فضاهای باز مانند کارخانجات صنعتی صورت گیرد، اما در فضاهای کوچک مانند منازل به هیچ عنوان استفاده از بخاری‌های بدون دودکش توصیه نمی‌شود، زیرا به هر حال درصدی از مونواکسید‌کربن تولید‌شده باید توسط دودکش خارج شود که این بخاری‌ها چنین امکانی را ندارند.

استانداردها اختیاری هستند!

براتی، معاون حفاظت و پیشگیری سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی تهران، با بیان این که مناطق سردسیر ایران که از وسایل گرمایشی بیشتر استفاده می‌کنند، آمار‌ مسمومیت‌شان بالاست، ولی تهران همچنان در صدر است، خاطر ‌نشان می‌کند: اگر بخواهیم آمار تلفات امسال را نسبت به سال‌های گذشته مقایسه کنیم، بهتر است اول بدانیم که هر سال نسبت به سال گذشته این آمار‌ها در حال افزایش هستند و این روند هر سال تکرار می‌شود، به‌طوری که تنها از اول مهر‌ماه تا الان، 100 مورد تلفات ناشی از مسمومیت با این گاز گزارش شده است.

در حالی‌که به عقیده کارشناسان استانداردهای وسایل گرمایشی ما در کشور و در حال حاضر بر اساس مرجع های معتبر و استاندارد‌های کشورهای پیشرفته است، به گفته معاون حفاظت و پیشگیری سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی تهران، وسایل گاز‌سوز حرارتی، چه بخاری‌های دود‌کش‌دار و چه بدون دود‌کش، نیاز به بازنگری دارند، چون هنوز در خیلی از موارد و به‌خصوص در رابطه با وسایل پر‌خطر این استانداردها رعایت نمی‌شوند و این وظیفه مؤسسه استاندارد است که بر اجرای این استانداردها نظارت دقیق داشته باشد.

وی ادامه می‌دهد: علاوه بر بی‌احتیاطی مردم در استفاده از این وسایل، استانداردی هم برای آن‌ها وجود ندارد و نظارت بر کیفیت محصولات گاز‌سوز یا کنترل کیفی آن‌ها به هیچ‌وجه در حد مطلوب نیست، در حالی‌که مسئولان مؤسسه استاندارد باید بدانند که این استانداردها اجباری هستند نه اختیا‌ری.

براتی در این رابطه توضیح می‌دهد: طی 2 یا 3 سال اخیر بخاری‌های بدون دود‌کش خیلی تبلیغ می‌شوند، در حالی‌که تا‌کنون هیچ‌گونه آموزشی به مصرف‌کننده مبنی بر این که این محصولات در مکان‌های خاص خود و در فضاهای عمومی‌تر باید استفاده شوند نه در خانه، داده نشده است. این در حالی است که به گفته وی، بخاری‌های دود‌کش‌دار صادراتی از بخاری‌های مورد استفاده در داخل کشور، کیفیت بالاتری دارند و این مایه ی تأسف است

ویتامین ث، ویتامین سلامت

ویتامین C یا آسکوربیک اسید یک ویتامین محلول در آب است که برای رشد و عملکرد طبیعی بدن لازم است.

وقتی به سرماخوردگی مبتلا می ‌شوید، خوردن چه ماده ی مغذی را بهترین راه درمان می ‌دانید؟ به طور قطع، ویتامین C.

اغلب خوردن قرص جوشان و مرکبات در کنار هم، از مهمترین اقداماتی به حساب می ‌آیند که هر بیمار سرما خورده‌ای به آنها دست می ‌زند.

به طور کلی، ویتامین‌ها از جمله مواد مغذی هستند که بدن برای رشد، سلامت و حفظ عملکرد طبیعی خود به آنها احتیاج دارد. لازم به ذکر است که بدن به تنهایی قادر به ساخت این مواد نبوده و لازم است از طریق مواد غذایی و یا از طریق مکمل‌های غذایی- دارویی نیاز خود را تامین کند.

کمی ‌تعریف از ...

همان طور که گفتیم، ویتامین‌ها ترکیباتی هستند که در گیاهان و بدن حیوانات یافت می ‌شوند. بدن شما از این مواد استفاده می‌ کند تا‌ ‌سالم بماند و بسیاری از عملکردهای طبیعی خود را به درستی انجام دهد. ویتامین‌ها برای بسیاری از فرآیند‌های بیولوژیک بدن لازمند که از جمله ی آنها می‌ توان به رشد، هضم غذاها و عملکرد عصبی اشاره کرد.  آنها به دو دسته ی کاملاً متفاوت تقسیم می‌ شوند: اول ویتامین‌های محلول در چربی و دوم ویتامین‌های محلول در آب.

اگر بخواهیم کمی ‌درباره ی خواص این دو گروه صحبت کنیم باید بگوییم که ویتامین‌های محلول در آب به آسانی توسط بدن جذب می ‌شوند. ولی  بدن برای جذب ویتامین‌های محلول در چربی از اسیدهای صفراوی استفاده می ‌کند. 

جور کردن ویتامین ها

بهترین راه برای تأمین این ویتامین‌ها، خوردن مواد غذایی است. بیشتر مردم به مقادیر اضافی ویتامین و مواد معدنی احتیاج دارند. بهتر است از مصرف بیش از اندازه ی آن بدون تجویز پزشک خود داری شود،  اما در شرایطی که این مواد از طریق مواد غذایی به بدن شما نمی ‌رسند،  لازم است، این مواد را از طریق مکمل‌های دارویی به بدن خود برسانید. مکمل‌های غذایی دارویی به تنهایی جایگزین مواد غذایی نیستند و همه ی فواید مواد غذایی را هم ندارند، بلکه به عنوان مکمل وعده ی غذایی که می ‌خوریم،در تأمین نیاز بدن مفید می‌ باشند.

حتماً می ‌پرسید چه کسانی به مکمل‌های غذایی - دارویی احتیاج دارند؟

باید در جوابتان بگوییم که همه ی افرادی که به دلایل مختلف قادر به تأمین مواد مغذی مورد نیاز بدن خود از طریق مواد غذایی نباشند، مثلاً کسانی که وعده‌های غذایی کامل نداشته یا همه ی مواد مورد نیازشان در یک وعده ی غذایی وجود ندارد، به مکمل‌های غذایی دارویی احتیاج دارند.

 به طور کلی، زنان باردار و افراد سالمند به مقادیر بیشتری از این مواد مغذی نیازمندند. اما باید از مصرف بیش از اندازه ی آنها دوری کرد و همیشه به رعایت اعتدال پایبند بود. گاه دریافت مقادیر بیش از حد ویتامین می‌ تواند به بروز عوارض ناخواسته منجر شود. بهتر است پیش از مصرف هر گونه مکمل غذایی یا دارویی با  پزشک معالج و یا دکتر داروساز مشورت کنید.

 شهرت ویتامین C

همان طور که بارها و بارها گفته‌ایم : آنتی اکسیدان‌ها از بدن در برابر اثرات مخرب رادیکال‌های آزاد حفاظت می‌ کنند. با گذشت زمان، تولید رادیکال‌های آزاد منجر به بروز انواع سرطان، بیماری‌های قلبی و مشکلات التهابی از جمله آرتریت می ‌شود. به علاوه این ترکیبات، به کاهش اثرات مضر مواد شیمیایی سمی ‌و سایر آلوده کننده‌ها از جمله دود سیگار کمک می ‌کنند.

جالب است بدانید که مطالعات انجام شده در دانشگاه کمبریج نشان داده است، وجود 20 میلی مول بر لیتر ویتامین C در پلاسمای خون به میزان 13 درصد احتمال بروز اختلالات تنفسی در افراد سیگاری را کاهش می ‌دهد. حتی محققان ژاپنی در مطالعه‌ای که بر روی 2 هزار مرد و زن به انجام رسانیده‌اند، دریافته‌اند که مصرف بالای این ویتامین با بهبود جریان خون در رگ‌ها از بروز سکته حتی در افرادی که سابقه هم دارند، جلوگیری می ‌کند.

در کل، مقادیر بالای این ویتامین در پیشگیری از سرما خوردگی، درمان آسم و سرعت التیام زخم‌ها مفید است. همچنین ویتامین C در کاهش خطر بروز بیماری‌هایی چون آب مروارید، انواع سرطان‌ها و بیماری‌های قلبی - عروقی، تصلب شرائین یا آترواسکروزیس مؤثر است.

نبود این ویتامین

حتماً حالا با این سؤال روبه رو شده اید که چه مواقعی بدن به مقادیر بالاتری از ویتامینC  نیاز دارد؟ باید بگوییم که در صورت وجود بیماری های مزمن، مشکلات عروقی  عفونت، وجود زخم، سوختگی،  سرماخوردگی و سایر بیماری های ویروسی آثار کمبود این ویتامین نمایان می ‌شود و به دنبال آن عوارض ناشی از این فقدان روز به روز گسترش پیدا می‌ کند.

این عوارض عبارتند از: خشکی و شکنندگی موها ، التهاب لثه، خون ‌ریزی از آنها خشک و فلس فلس شدن پوست، کاهش سرعت التیام زخم‌ها، خون مردگی آسان، خون ریزی بینی ، درد و التهاب مفاصل، کاهش قدرت غلبه بر عفونت و نیز افزایش وزن به دلیل کاهش سرعت سوخت و ساز بدن.

حتماً نام اسکوربوت را شنیده اید؟ این بیماری نوع شدت یافته کمبود ویتامین C است که با علایمی ‌نظیر نرم و اسفنجی شدن لثه‌ها، شل شدن دندان‌ها، کم خونی، خون ریزی زیرجلدی و کبودی پوست تشخیص داده می ‌شود.

گذشته از تمامی ‌این موارد به خاطر داشته باشید که بدن ما قادر به ساخت و ذخیره ی ویتامین C نیست پس لازم است که نیاز روزانه بدن از طریق مصرف مواد غذایی (انواع مرکبات و کلم) و یا مکمل‌های غذایی - دارویی حاوی این ویتامین، تأمین شود.

اگر مکمل خور هستید

از آنجا که ویتامین C، یک ویتامین محلول در آب است، مسمومیت با آن نادر است، زیرا مقادیر اضافی آن به راحتی از طریق ادرار از بدن خارج می ‌شود. مقادیر بیشتر از 2هزار میلی گرم در روز این ماده مغذی توصیه نمی ‌شود. چون این مقادیر می ‌تواند به ایجاد تهوع، درد شکمی ‌و اسهال منجر شود.

چه مکمل هایی بهتر است؟

 از آنجا که معمولا در فرمولاسیون قرص‌های جویدنی ویتامین C برای کاهش طعم ترش آن (اسید اسکوربیک) از شیرین ‌کننده‌هایی نظیر شکر و یا سدیم ساخارین استفاده می ‌شود، در انواع جدیدتر این نوع قرص‌ها از سدیم آسکوربات استفاده شده است که در نتیجه علاوه بر کاهش طعم ترش و اسیدی آن، عوارض ناشی از وجود شیرین‌ کننده‌ها از جمله چاقی کاهش پیدا کرده، در ضمن به دلیل کاهش خاصیت اسیدی، از عوارض گوارشی آن نیز کاسته شده است.