یادداشت های یه آسمونی
گناه امری است که آدمیان و اجنه به سهو یا به عمد مرتکب می شده اند و خداوند هم همیشه این موجودات صاحب اختیار و مشمول ابتلاء را به توبه و بازگشت فراخوانده است و از آنان خواسته است که با انجام دادن نیکی ها آثار بدی ها را بزدایند و این موجودات به صراط مستقیم درافتند و از طریق ضالین و مغضوب علیهم نشوند. بسیاری از آدمیان در مواجهه با گناه شیطان گونه می اندیشند و می گویند که خدا ما را گمراه کرد و از راه به در برد،پس مسبب اصلی هموست؛غافل از اینکه آنان به اشتباه عمل خود را مخفی کرده و عمل خالق را ظاهر می کنند،در حالی که پدر و مادر آدمیان در مواجهه با گناه کوتاهی خود را پذیرفتند و عمل خداوند را پنهان نمودند. قَالا رَبَّنَا ظَلَمْنَا أَنفُسَنَا وَإِنْ لَمْ تَغْفِرْ لَنَا وَتَرْحَمْنَا لَنَکُونَنَّ مِنْ الْخَاسِرِینَ (/اعراف23) قابیل هم آنگاه که برادر خود را کشت و ندانست که جسد وی را چه کند،خداوند کلاغی را امر کرد که تدفین را به او بیاموزد،با درک نادانی و ناتوانی خود ،قابیل به سرزنش خود پرداخت. فَبَعَثَ اللَّهُ غُرَاباً یَبْحَثُ فِی الأَرْضِ لِیُرِیَهُ کَیْفَ یُوَارِی سَوْأَةَ أَخِیهِ قَالَ یَا وَیْلَتَا أَعَجَزْتُ أَنْ أَکُونَ مِثْلَ هَذَا الْغُرَابِ فَأُوَارِیَ سَوْأَةَ أَخِی فَأَصْبَحَ مِنْ النَّادِمِینَ (31/مائده) بسیار تفاوت است میان این دو نگرش که انسان بپندارد که همه ی خطاها از نفس اوست و یا اینکه چون فاعل اصلی خداست پس نعوذ بالله هم خطا از جانب اوست. بنگرید که شیطان در برابر نافرمانی به سبب کبر خداوند را تقصیربار می داند. قَالَ مَا مَنَعَکَ أَلاَّ تَسْجُدَ إِذْ أَمَرْتُکَ قَالَ أَنَا خَیْرٌ مِنْهُ خَلَقْتَنِی مِنْ نَارٍ وَخَلَقْتَهُ مِنْ طِینٍ (12) قَالَ فَاهْبِطْ مِنْهَا فَمَا یَکُونُ لَکَ أَنْ تَتَکَبَّرَ فِیهَا فَاخْرُجْ إِنَّکَ مِنْ الصَّاغِرِینَ (13) قَالَ أَنظِرْنِی إِلَى یَوْمِ یُبْعَثُونَ (14) قَالَ إِنَّکَ مِنْ الْمُنظَرِینَ (15) قَالَ فَبِمَا أَغْوَیْتَنِی لأَقْعُدَنَّ لَهُمْ صِرَاطَکَ الْمُسْتَقِیمَ(مائده/16). گفت شیطان که بما اغویتنی= کرد فعل خود نهان دیو دنی گفت آدم که ظلمنا نفسنا= او ز فعل حق نبد غافل چو ما در گنه او از ادب پنهانش کرد=زآن گنه بر خود زدن او بر بخورد (مثنوی معنوی ،دفتر اول ،1488-1490) نیایش آدم در نسبت دادن کناه به خود بسیار نغز و پرمعناست،آدمی که خداوند همه ی اسماء را به او آموخت گرفتار جهل شد و غافل گشت که فرشته گی و جاودانه گی در مرحله ابتلاء او را زیبنده نیست.آدم موجودی دیگر و فرشته موجود دیگر است،هر چند آدم به طاعت از ملک هم برتر می پرد اما خداوند هر مخلوقی را کمالی درخور وظیفه و کار خود داده است. جهل آدم ،جهلی عارضی بود که به سبب شهوت جاودانگی اسیر آن گشت و بر آن دانایی رازگونه خویش پوششی نهاد که خود از آن به عنوان ظلم یاد می کند که همان پوشش حق است.تاریکی ایی که روی حقیقت تابناک وجود او را پوشاند و او را اسیر شهوت نمود. این نشان می دهد که جهل و هوس دو نقطه ضعف آدمی است که اگر آن دو را بپذیرد و در مقابل گناه خود را چنین بپندارد دروازه ی توبه به روی او گشوده می شود. پیرو همان مقدمه باید گفت که پشیمانی متعاقب امری اختیاری رخ می دهد،همان طور که آدم در پی پشیمانی دست به آن نیایش برداشت. دست کآن لرزان بود از ارتعاش=و آنکه دستی را تو لرزانی زجاش هر دو جنبش آفریده ی حق شناس=لیک نتوان کرد این با آن قیاس زآن پشیمانی که لرزانیدی اش=مرتعش را کی پشیمان دیدی اش (مثنوی معنوی ،دفتر اول ،1497-1499) نگرش شیطان گونه چنین است که چون خدا مرا گمراه کرده است پس من هم بقیه را گمراه می کنم.او گمراهی خود را از جانب خدا می داند بنابراین توبه و بازگشتی نمی بیند و همچنان بر طبل شقاوت و گناه می کوبد تا دنیا را برای خود و دیگران جهنم می کند و هم به درک اسفل جهنم وارد می شود. انحراف شیطان هم مانند انحراف آدم،انحرافی از جنبه ی هوس است که او خود را برتر از آدم دید(قَالَ أَنَا خَیْرٌ مِنْهُ خَلَقْتَنِی مِنْ نَارٍ وَخَلَقْتَهُ مِنْ طِینٍ).این نگرش ناسیونالیستی بیمار دلیل واقعی از راه به در شدن است که شیطان مرتکب آن شد.بسیاری گفته اند که شیطان عالمی بزرگ بود، اما به نظرم این سخن از اسرائیلیات باشد زیرا که اولا دلیل فضیلت و تکریم بر سایر مخلوقات ناشی از علمی است که به اخلاص منجر می شود و خود را برای خدا خاص می کند از این رو بر شیطان غلبه می یابد در ثانی اگر شیطان علم داشت خشیت در او ایجاد می شد و دست به نافرمانی خداوند نمی زد. آدم انحراف هوس را با انابت درمان نمود اما شیطان انحراف هوس خود را نه تنها درمان نکرد بلکه با خداوند که صاحب خلق او بود به در دلیل تراشی افتاد.
